Derleme sözlüğü'nde kuş adları

Abstract

“Derleme Sözlüğü’nde Kuş Adları" isimli çalışmada Derleme Sözlüğü’nde geçen kuş adlarının oluşturulma yolları konu edilmiştir. Sözlükte geçen kuş adlarının şekil ve anlam yapılarıyla ilgili hazırlanılan tezde “Giriş, İnceleme, “Derleme Sözlüğü’ndeki Kuş Adlarında Geçen Yapım Ekleri, Sözlük ve Sonuç” bölümleri yer almaktadır. İnceleme bölümünde Derleme Sözlüğü’nde geçen “basit, türemiş ve birleşik” yapılı kuş adları incelenmiştir. Basit yapılı kuş adlarını “Türkçe kökenli olanlar ve alıntılar” oluşturmaktadır. Derleme Sözlüğü’nde geçen alıntı kuş adları az sayıdadır. Bu kuş adları “Arapça, Arnavutça, Bulgarca, Farsça, Fransızca, İtalyanca, Moğolca, Rumca, Slav dilleri, Soğdca ve Yunanca” kökenlidir. İnceleme bölümünün ikinci alt başlığında türemiş kuş isimleri ele alınmıştır. Derleme Sözlüğü’nde geçen birleşik kuş adları “yapı ve kavram” bakımından incelenmiştir. Yapı bakımından birleşik kuş adları “ad tamlaması, sıfat tamlaması, sıfat-fiil grubu, isnat grubu ve tekrar grubu biçiminde olanlar” şeklindedir. Kavram bakımından birleşik kuş adları ise “insana özgü özelliklerle; kişi, meslek, renk, hayvan, organ, eşya ve nesne adları ile kurulan kuş adları” tasnifi ile incelenmiştir. İnceleme bölümünün son kısmına ise kuş adlarında görülen yapım ekleri oluşturmaktadır. Bu bölümde Derleme Sözlüğü’nde geçen kuş adları, aldıkları yapım eklerine göre listelenerek tahlil edilmiştir. Sözlük kısmında kuş adları madde başı vii şeklinde ele alınarak tanımlarına ve kuş adları ile ilgili çeşitli etimolojik bilgilere yer verilmiştir.

Birds Names in the Dictionary of Compilation (Derleme Sözlüğü) studies the methods of naming the birds and etymological and morphological structures of the birds names in the Dictionary of Compilation. The thesis studying the form and meaning of the birds names includes “Introduction, Investigation, The Suffixes in the Birds Names in the Dictionary of Compilation, Dictionary and Conclusion” parts. In the Investigation, simple, conjugated and compound birds names were studied. Simple names is composed of “Turkish Origins and Borrowings”. There are few borrowed birds names in the Dictionary of Compilation. They are the origins of “Arabic, Albanian, Bulgarian, Persian, French, Italian, Mongolian, Romaic, Slavian Languages, Sogdian Languages and Greek. In the second part of the Investigation, conjugated birds names were studied. Compund birds names were investigated in terms of “structure and concept”. Structural compound birds names are classified as noun clause, adjective clause, adjective-verb group, attribution group, repetition group. Conceptual compound birds names are classified as the names structured with humanlike characteristics, person, occupation, colour, animal, organ, stuff and objects names. In the last part of Investigation which is called “Suffixes” includes. In this part, birds names were listed and studied in terms of the suffixes they have taken. In Dictionary part, birds names were itemized, defined and explained etymologically.