Temettuat Defterlerine göre sorgun kazasının sosyo-ekonomik yapısı

Abstract

Tanzimat dönemi ile birlikte Osmanlı Devleti’nde yeni bir dönem başlamış ve bu yeni dönemde, çeşitli iyileştirmelere ihtiyacı olan mevcut kurumların tekrar düzenlenmesi amaçlanmıştır. Devletin en önemli gelir kaynaklarından olan vergilerin etkili ve adil bir şekilde toplanabilmesi için kimi çalışmalar yapılmıştır. Yapılan çalışmalar neticesinde halkın sahip olduğu tüm arazileri, hayvanları, emlakları ve gelir getiren mesleklerinin kayıt altına alınabilmesi için Temettuat sayımları yapılarak bunların Temettuat Defterlerine kayıt edilmesi usulü benimsenmiştir. Bu çalışmanın ana kaynakçasını, Başbakanlık Osmanlı Arşivinde yer alan Maliye Nezareti Temettuat Defterleri içindeki Sorgun Temettuat Defterleri oluşturmuştur. Sorgun kazası, kaza merkezi ve köy bazında incelenerek hane reisleri tek tek ele alınmıştır. Bu defterler vasıtasıyla bölgede yaşayan müslüman ve gayrimüslim nüfusun sosyal ve ekonomik durumu ile kazada hâkim olan ekonomik yapı belirlenebilmiştir. Sorgun temettuat defterleri vasıtasıyla elde edilen veriler ile özelden genele bir yaklaşım anlayışı takip edilerek sonuca ulaşılmıştır. Sivas eyaletine bağlı Bozok Sancağı’nın kazası durumunda olan Sorgun’a ait 1844 (1260) yılı temettuat defterlerin de kaza merkezi ile 85 köy yer almıştır.

With the Tanzimat (Reorganisation) Period a new era began for the Ottoman Empire and it was aimed to restore the existing institutions. Several arrangements were made in order to collect taxes, which were the most important sources of income, effectively and fairly. Consequently in order to fetter the lands, animals, real estates and the incomes of the public they were written in the Temettuat notebooks and this Temettuat method was adopted. The main bibliography of this research consists of Sorgun Temettuat Notebooks of the Empire’s Finance Ministry in the Ottoman Archives of Prime Ministry. Sorgun County was examined in County’s centrum and house by house terms. With these records local residents’ social and economic situation and the dominant social situation of the county were determined. With these data inductive reasoning was used and conclusion was reached. In the Temettuat Notebooks of the year 1844 The centrum of Sorgun and 85 villages were included.